‘Organisatiecultuur een van de belangrijkste vertrekmotieven voor ambtenaren’

Uit diverse onderzoeksrapporten blijkt dat de organisatiecultuur in het openbaar bestuur al jarenlang één van de belangrijkste aspecten is waarover ongenoegen bestaat onder ambtenaren. In de onlangs verschenen notitie ‘Cultuur in het openbaar bestuur onder vuur?’ onderzoeken dr. Rick Borst en prof. dr. Mirko Noordegraaf (Universiteit Utrecht) wat er precies mis is met de cultuur in het openbaar bestuur. Ze kijken daarbij naar de cultuuraspecten menselijke maat, lerend vermogen, inclusiviteit, wendbaarheid, missiegedrevenheid en samenwerkingsgerichtheid.

Dit artikel verscheen eerder bij Venster voor Medewerkers.

Hoe staat het ervoor met de organisatiecultuur in het openbaar bestuur?

Onder andere uit de kernrapporten van het Werkonderzoek van 2019 en 2022 blijkt dat de organisatiecultuur een van de belangrijkste vertrekmotieven is voor ambtenaren. Hoewel de organisatiecultuur over de jaren heen één van de belangrijkste vertrekmotieven is geworden voor ambtenaren, blijft het onduidelijk wat er dan precies mis is met en/of binnen die cultuur, zodat ambtenaren vertrekken.

Het onderzoek van Rick Borst en Mirko Noordegraaf laat zien dat ambtenaren de verschillende cultuuraspecten in wisselende mate ervaren en dat bepaalde aspecten een sterkere rol spelen in de vertrekintentie van ambtenaren dan andere cultuuraspecten.

Tegelijkertijd kunnen cultuuraspecten ook juist bijdragen aan trots en tevredenheid. Zo blijkt onder andere het aspect leervermogen een belangrijk cultuuraspect voor zowel het verminderen van vertrekintentie als het bevorderen van trots en tevredenheid. Het onderzoek maakt verder inzichtelijk dat het voor organisaties nodig is om de balans te zoeken tussen verschillende cultuuraspecten.

De invloed van cultuur op ongenoegen, verminderde trots en vertrek(intentie) van ambtenaren

Op basis van het Werkonderzoek 2022 onder duizenden ambtenaren worden door onderzoekers dr. Rick Borst en prof. dr. Mirko Noordegraaf twee hoofdconclusies getrokken over de cultuur in het openbaar bestuur als belangrijke vertrekreden.

Ten eerste blijken ambtenaren relatief weinig terug te zien van de door bedrijfsmatige waarden ingegeven cultuuraspecten wendbaarheid en missiegedrevenheid binnen het openbaar bestuur. Bovendien dragen deze twee cultuuraspecten nauwelijks bij aan trots en organisatietevredenheid en zorgen ze er soms zelfs voor dat ambtenaren de organisatie erdoor willen verlaten.

Ten tweede blijkt slechts een kleine meerderheid van de ambtenaren het door professionele waarden ingegeven lerend vermogen terug te zien, terwijl dit aspect het meest sterk de vertrekintentie van ambtenaren kan voorkomen en hun trots en organisatietevredenheid kan versterken. Daarom benadrukken de onderzoekers dat publieke organisaties om vertrekintentie en ongenoegen onder ambtenaren te verminderen enerzijds moeten laveren tussen te weinig en te veel zakelijkheid en anderzijds moeten inzetten op lerend vermogen.

Meer weten?

Wil je meer weten over de cultuur in het openbaar bestuur en hoe cultuur eraan bijdragen dat ambtenaren trots en tevreden zijn en hun organisatie als werkgever bij anderen aanbevelen? In de notitie ‘Cultuur in het openbaar bestuur onder vuur?’ zijn diverse aanbevelingen opgenomen waardoor voorkomen kan worden dat de cultuur in het openbaar bestuur ‘onder vuur’ ligt.

Het Werkonderzoek 2022

De resultaten in deze notitie komen uit het Werkonderzoek, het periodieke onderzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in samenwerking met Venster voor Medewerkers (ICTU) en CBS, naar de werkbeleving van medewerkers in de publieke sector.