“De manier waarop we het gisteren deden, is niet meer zoals we het morgen doen”
Zes jaar geleden startte hij het Innovatielab bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Inmiddels stuurt Erno Bammens als Manager Innovatielab 35 mensen aan die tech-innovaties bedenken voor beter en scherper toezicht. Dit leidde onder meer tot de loop-app voor de aanpak van de tijgermug.
Erno Bammens
Dit is een interview in het kader van de Innovatie Barometer Overheid 2025.
De aanleiding: meer mensen inzetten is geen optie
“Meer mensen en meer geld om de uitdagingen in het toezicht op te lossen? Het is niet meer van deze tijd. De mensen zijn er eenvoudigweg niet, dus het moet slimmer, effectiever én sneller. Bij de NVWA hebben we uitdagingen op heel veel terreinen. Een daarvan is de bestrijding van ‘invasieve exoten’, zoals de tijgermug. Een insect dat van oorsprong niet in Nederland voorkomt en ziektes kan overdragen. De bestrijding is een tijdrovende klus. Na een vondst vanuit een burgermelding, bezoekt een team van inspecteurs en plaagdierbeheersers alle adressen in een straal van tussen 100 en 200 meter rond de vindplaats. Op zoek naar typische broedplaatsen (stilstaand water). Met pen en papier hielden ze bij waar ze zijn geweest, wat en hoeveel broedplekken ze hebben aangetroffen en bestreden. Informatie die ze na afloop in het systeem moesten invoeren. Kortom: extra werk.”
De innovatie: efficiënter werken dankzij tijgermug loop-app
“Het idee van een app waarin de inspecteurs direct hun bevindingen kunnen invoeren, was al snel geboren. Op basis van een geografische kaart krijgen inspecteurs in de app een overzicht van alle te bezoeken adressen. Ze stemmen met elkaar af wie waar begint en bij ieder adres waar data is ingevoerd, wijzigt de kleur van het te inspecteren adres. Zo zien de inspecteurs welke adressen al bezocht zijn en waar ze nog naartoe moeten. Verder worden bij elk bezocht adres alle nodige gegevens in FieldMaps geregistreerd zoals het aantal bestreden broedplekken of het aantal genomen monsters.”
De totstandkoming: in samenwerking
“Het mooie is: hier geeft geen manager naar gekeken! Het komt echt van de werkvloer. De raderen gingen lopen toen we een mailtje kregen van een inspecteur die om tien uur ’s avonds nog bezig was met het overtypen van zijn aantekeningen: kan dit niet anders? Vervolgens kwam er een gezonde dosis opportunisme bij kijken. We beschikten al over een goede geo-applicatie. De app hebben we samen met een bedrijf uit ons netwerk gebouwd.
Het Innovatielab wordt sowieso goed gevonden door mensen binnen en buiten de NVWA. We werken heel pragmatisch. We hebben inmiddels een samenwerkingsnetwerk opgebouwd met zo’n 50 andere partijen: overheid, bedrijfsleven, onderwijs en burgers. Ook doen we veel onderzoek naar innovaties die elders in Nederland en wereldwijd beschikbaar zijn.”
De impact: met onze mensen meer werk verzetten, dat aangenamer is
“Het vraagt wel nog steeds veel tijd om in tuinen containers met water om te keren (saneren), muggenlarven te bestrijden en mensen voor te lichten. Maar de administratie is een stuk verminderd, wat het werk van de inspecteur een stuk aangenamer en efficiënter maakt.”
De lessen: het opportune of noodzakelijke als motivator
“De tijgermug FieldMap app is geen grootse, meeslepende innovatie. Maar wij geloven: hoe kleiner hoe beter. In traditionele IT- en systeemomgevingen vind je grote monolithische systemen, wij denken dat je meer naar ecosystemen moet van samenwerkende appjes die effectief met elkaar communiceren.”
“Het management bij NVWA is vooruitstrevend. Er heerst hier een gezonde cultuur om te innoveren. We blijven vanzelfsprekend binnen kaders, zoals AVG en cyber security. In jaarplannen benoemen we waar we ons vooral op gaan richten. Je kunt niet zeggen: ik ga tien innovaties doen. De brandweer voorspelt ook niet hoeveel branden ze gaan blussen. Stop daarom met bureaucratisering en benader innovaties vanuit het opportune of noodzakelijke.”
Innovatie Barometer Overheid
Dit artikel is verschenen in het kader van de Innovatie Barometer Overheid. De Innovatie Barometer Overheid is een survey-onderzoek naar innovaties in Nederlandse overheidsorganisaties. In september is het rapport Innovatie Barometer Overheid 2025 verschenen.