“Besteed evenveel aandacht aan de technologie als aan de mens”
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft te maken met complex toezicht. En regelmatig dienen zich nieuwe taken aan. ‘Zonder technologie red je het al bijna niet meer. En ik ben er eigenlijk wel van overtuigd dat meer mensen inzetten ook niet per se gaat helpen.’ Dat zegt Tabor Smeets, die als manager verantwoordelijk is voor prospectustoezicht en toezicht op openbare biedingen. In die hoedanigheid houdt hij zich actief bezig met de inzet van technologie.
Dit is een interview in het kader van de Innovatie Barometer Overheid 2025.
Tabor Smeets
Tijdrovende toetsing van prospectussen
"Een van de wettelijke taken van de AFM is de toetsing van prospectussen; documenten waarin aanbieders van financiële producten zoals aandelen en obligaties informatie bieden voor potentiële beleggers over het betreffende product. De AFM toetst deze documenten op begrijpelijkheid, volledigheid en consistentie.
In 2024 hebben we meer dan 80 prospectussen getoetst. Eén prospectus bevat al snel 200 pagina’s. Daar komt bij dat we er als AFM veel waarde aan hechten dat uitspraken die partijen doen in de prospectus consistent zijn en niet verschillen van bijvoorbeeld hun reclamemateriaal of jaarverslag. Dit vinden wij belangrijk zodat adequate transparantie in de markt gewaarborgd is en de belegger goed geïnformeerd een beslissing kan nemen. Het wordt voor onze mensen steeds ingewikkelder om de consistentie van al die teksten nog handmatig te toetsen binnen de gestelde wettelijke termijn. Die bedraagt maximaal 20, soms slechts 10 dagen.
Meer mensen inzetten voor deze taak, is geen oplossing. Dat creëert weer nieuwe uitdagingen. Daarom zijn we gestart om technologie in te zetten voor de check van een aantal vaste elementen in het prospectus."
Dankzij tool focus op complexe zaken
"We hebben een tool gebouwd die de pdf’s omzet in losse zinnen en vervolgens beoordeelt op de vereisten die wij hebben ingegeven. Deze tool is gebaseerd op machine learning, een technologie die algoritmen gebruikt om patronen te identificeren in grote hoeveelheden data.
De tool is een eerste stap in de toetsing van eenvoudige onderdelen, zodat onze mensen hun tijd kunnen besteden aan de meer complexe vraagstukken. Zeker gegeven alle additionele wettelijke taken en onderwerpen die op ons afkomen, zoals duurzaamheidsinformatie. We zien de techniek dus nadrukkelijk niet als een vervanging van werknemers, maar als een manier om focus aan te kunnen brengen op de complexe onderdelen van het prospectus. Op die manier hebben onze toezichthouders een zo groot mogelijke toegevoegde waarde op de plekken waar ze echt het verschil kunnen maken."
Verkenning inzet taalmodellen
"Op dit moment maken we nog geen gebruik van AI-taalmodellen (large language models). Wel verkennen we de mogelijkheden op dit vlak. Daar gaan we zorgvuldig mee om. Bij de toetsing van de concept prospectussen is een groot deel van de informatie immers niet publiek. De vertrouwelijkheid van de data staat bovenaan en zal altijd leidend zijn in de afwegingen.
We hebben al enkele proeven gedaan met de techniek. De resultaten waren veelbelovend. Ook zijn we onlangs op bezoek geweest bij de Indiase toezichthouder die al wel gebruikmaakt van taalmodellen. Zij hebben overigens te maken met andere wetgeving waardoor er verschillen zijn in de technieken die (op dit moment) gebruikt kunnen worden.
Als het gaat om onze innovaties bekijken we in feite doorlopend waar onze behoefte ligt. Voor een belangrijk deel zijn ze ook ingegeven door marktontwikkelingen en wat we op ons af zien komen. Ons bestuur heeft in die zin de ogen ook wijd open. Zo is één van onze bestuursleden actief binnen IOSCO (de International Organization of Securities Commissions), de wereldwijde samenwerkingsorganisatie van toezichthouders op effectenmarkten. Ook in Europees verband wisselen we veel kennis en kunde uit tussen alle EU-toezichthouders op de kapitaalmarkten."
Technologie is niet zonder mensen
"Het idee voor deze prospectussentool danken we aan een collega die hier een passie voor had. Hij is ermee begonnen, waarna andere collega’s die de potentie ervan inzagen het verder hebben opgepakt.
Ik vind het belangrijk om voortrekkers in het team te hebben die de meerwaarde inzien van innovaties en een voorliefde hebben voor technologie. Bij nieuwe dingen heb je intern de nodige drempels te nemen, dus heb je mensen nodig die er passie en energie voor hebben.
Ik zie mijn rol echt als aanjager voor alle mensen in de organisatie. In het begin heb je de voortrekkers nodig, maar je moet ook alle potentiële gebruikers meenemen. We spenderen dan ook veel tijd aan uitleg, zodat collega’s die hier wellicht minder thuis in zijn begrijpen wat er eigenlijk onder de motorkap gebeurt. In het geval van deze tool laten we iedereen in het team zelfs een stukje code programmeren.
Iedereen die zo'n dossier behandelt, wordt sowieso geacht om in de tooling te kijken en om feedback te geven. Het is ook nooit de technologie die beslist, maar altijd de toezichthouder. Als publiek orgaan moeten we immers altijd kunnen verantwoorden waarom we bepaalde besluiten nemen."
Lessen van de AFM
"Een belangrijke les is dus dat je evenveel aandacht moet besteden aan de technologie als aan de mens. Stimuleer de voortrekkers en geef ze de ruimte. En neem de tijd voor de mensen die mogelijk aarzeling ervaren.
Toen ik binnenkwam bij de AFM, werd er veel in projecten gedacht. Projecten hebben een kop en een staart, maar de ontwikkeling van producten als deze hebben niet per se een einde. Afhankelijk van nieuwe ontwikkelingen en feedback, bouw je door. Dat is een belangrijke mindshift in onze organisatie: wij werken niet in projecten, maar aan producten.
Ook hebben we het uitgangspunt dat technologie in één keer perfect moet werken, onderuitgehaald. Als mensen maken we toch ook fouten? Een aantal mensen uit mijn team heeft de tool een aantal prospectussen laten toetsen, waarin ze het zelf eerst bij het foute eind hadden. De tool gaf wél het juiste antwoord. Dat hele experiment was bedoeld om aan te geven dat de mens ook fouten maakt en dat je daarvan kunt leren.
We kunnen tot slot niet achterblijven ten opzichte van de markt. We zien dat de opstellers van prospectussen ook steeds meer technologie gebruiken. Ook bij het verwerken van onze feedback. Daarmee gaat het hele proces sneller. We zijn ons er zeer van bewust dat zij pas aandelen of obligaties mogen uitgeven of bijvoorbeeld een beursnotering krijgen als het prospectus is goedgekeurd. Het is belangrijk dat we hen niet onnodig ophouden. Om een waardevolle toezichthouder te blijven, moéten we ook wel mee in de technologische ontwikkelingen."
Innovatie Barometer Overheid
Dit artikel is verschenen in het kader van de Innovatie Barometer Overheid. De Innovatie Barometer Overheid is een survey-onderzoek naar innovaties in Nederlandse overheidsorganisaties. In september is het rapport Innovatie Barometer Overheid 2025 verschenen.