De afstand van de inspectie tot de minister

In interviews die jij hebt afgegeven over je werk bij inspecties...
komt vrijwel altijd het thema naar voren van: Hoe onafhankelijk zijn inspecties nou?
Daarin betrek je vrij ferm steeds het standpunt...
dat de inspectie ook de minister dient.
Onderdeel zijn van een ministerie voor een inspectie is vrij wezenlijk.
Je had reden om dat fors aan te zetten. -Ja.
De manier waarop ik het vaak zeg of zei, is:
Veel mensen bij inspectie denken dat ze van zichzelf zijn.
Ik zeg: 'Dat ben je niet, je bent van de minister.'
Dat zei ik ook vaak tegen de minister: 'Wij zijn jouw inspectie.
Maar om ons werk goed te kunnen doen...
moeten we dat op een bepaalde manier kunnen. Daar moet jij je niet mee bemoeien.'
Daar komt het eigenlijk op neer.
Heb je een idee waar dat vandaan kwam bij je medewerkers?
Omdat mensen zich meer verbonden voelen met maatschappelijke belangen...
en de afstand van de inspectie met zijn kerndepartement groot is...
in de bestuurlijke wereld...
en ze de treinveiligheid dienen en daar hun ziel en zaligheid in willen stoppen.
En daar moet je ook niet tegen zijn.
Dat zij zo denken is prima.
Maar ze vallen wel onder mijn verantwoordelijkheid in hiërarchie...
dus ik kan ze wel aansturen.
Dat is wel een beetje ingewikkeld, dat heb ik niet vaak gedaan. Eigenlijk nooit.
Maar je kan ook een keer een gesprek voeren.
Ik geloof dus, en nu ga ik het heel scherp zeggen:
Als je veel verder af komt te staan van de minister...
wordt het voor de minister veel makkelijker om je signaal naast zich neer te leggen.
Ja. Zijn er situaties geweest waarin dat aan de orde was, die je terug kan halen?
Ja. Ik heb als inspecteur-generaal bij Sociale Zaken in 2014...
gewaarschuwd dat volgens mij de decentralisatie in het sociaal domein...
kwetsbaar zou zijn omdat de gemeenten er niet klaar voor waren.
Nou, dat is... Die rapporten moeten naar de Kamer.
Dat is naar de Kamer gestuurd en daar heeft nooit iemand iets over gezegd.
En ik geloof niet dat ik het mis had, helaas. -Nee.
Maar hoe ga jij in zo'n situatie om met de minister?
Ja, dat was eerder andersom.
Ik geloof niet dat dat nou erg op prijs werd gesteld, dat ik dat niet hoor.
Hoe ging je daarmee om? Om dat even terug te halen.
Werd dat informeel wel gesondeerd?
Nee, ik zeg dan... Dat deed ik altijd, ik zeg: Dit komt eraan.
Dat moet je even weten.
Het is geen groot advies, maar 'we hebben gekeken naar...' en dat dit de conclusie is.
Ja. -Ja, dan krijg je niet altijd bloemen.
Je wil verschillende perspectieven zien. -Ja, dat is ook zo.
Ik ben niet zo'n legalist.
Dat klinkt misschien raar voor een toezichthouder.
Maar ja, ik dacht: Tom Poes verzint een list, hè?
Hoe ga ik hier nou mee om? Want als je dat niet openmaakt...
Ik vind dat de politie daar dat risico heeft.
Ik heb ooit bij IBO Effectiviteit politie...
Je moet terugpraten. Je kunt niet alles doen.
Je hebt een takenpakket als politie die je capaciteit overschrijft.
Dus je moet helder zijn in wat je wel en niet doet, hoe ingewikkeld ook.
Je kunt moeilijk zeggen 'Ik ga daar niet meer op letten'.
Ik dacht: ik kan dat gewoon niet intern houden, want dan...
is het mijn verantwoordelijkheid dat ik niet heb voorgelegd...
dat de ene kant van de Kamer, de budget-wetgever...
niet consistent is geweest met de wetgever in het beschikbaar stellen van de middelen.
Echt even op financiën en ambtelijk.
Dan moet er gekozen worden. Ik zou zo kiezen, dat is mijn professionaliteit...
Dat betekent dat we dit minder doen en misschien dit niet.
Maar hier ligt de prioriteit om deze reden.
We hebben een presentatie gegeven in de Kamer, et cetera.
En ook in de departementen, daar zal ik zo iets over zeggen.
En die Kamer accepteerde dat. En dat vond ik niet zo raar...
want de Kamer is gewend om dingen af te wegen die niet helemaal vergelijkbaar zijn.
In het departement en de inspectie was het veel ingewikkelder.
Omdat mensen dan betrokken zijn op één onderwerp...
en het moeilijk vinden om het geheel te pakken.
En ik tegen mensen moest zeggen: 'Je werkt prima, het is een wettelijke taak...
maar we gaan het toch minder doen, want ik ga capaciteit verzetten.'
Dat heeft me niet altijd bloemen opgeleverd.